Ben je de vijftig gepasseerd? Dan merk je het misschien ook: ineens krijg je meer uitnodigingen voor gezondheidschecks dan voor feestjes. Herkenbaar? Het lijkt wel alsof je hart vanaf je vijftigste extra aandacht vraagt – en dat is niet voor niets. Hartproblemen komen namelijk vaker voor naarmate je ouder wordt. Maar waar moet je precies op letten? En wat kun je zelf doen om je hart gezond te houden?
Ik schrijf dit artikel niet alleen omdat ik me in het onderwerp heb verdiept, maar ook omdat ik het belangrijk vind om signalen serieus te nemen – bij mezelf, én bij de mensen om me heen. Hoe kun je voorkomen dat het misgaat? Eén ding is zeker: je bent nooit te oud om goed voor je hart te zorgen.
Waarom neemt het risico op hartproblemen toe na je 50e?
Naarmate we ouder worden, verandert ons lichaam. Onze bloedvaten worden stijver en minder elastisch, waardoor het hart harder moet werken om het bloed rond te pompen. Vaak stijgt ook de bloeddruk en neemt het cholesterol toe. Samen vergroot dit de kans op hart- en vaatziekten, zoals een hartinfarct, hartfalen of hartritmestoornissen.
Daarnaast spelen je leefstijl en gewoontes een rol. Roken, ongezond eten, weinig bewegen, overgewicht – ze tellen allemaal mee. En eerlijk is eerlijk: na je vijftigste sluipen sommige gewoontes er nét wat makkelijker in. Dat extra wijntje ’s avonds, dat lekkere koekje bij de koffie. Of die goedgevulde borrelplank waar je zo van geniet. Allemaal kleine dingen die samen een groter effect hebben dan je denkt.
Belangrijke signalen om niet te negeren
Het lastige van hartproblemen is dat de klachten niet altijd duidelijk zijn. Vooral bij vrouwen zijn de symptomen soms subtiel. Waar mannen vaak heftige pijn op de borst ervaren, voelen vrouwen eerder druk of een vaag zeurend gevoel. Daarom is het belangrijk om de volgende signalen serieus te nemen:
- Drukkend of pijnlijk gevoel op de borst (ook als het uitstraalt naar je arm, kaak of rug)
- Kortademigheid, zelfs bij lichte inspanning
- Extreme vermoeidheid zonder duidelijke oorzaak
- Misselijkheid of duizeligheid
- Overmatig zweten zonder reden
Misschien herken je sommige signalen wel, maar wuif je ze weg met: “Ach, ik ben gewoon moe” of “Dat hoort bij ouder worden.” Toch is het goed om alert te zijn. Het is géén aanstellerij om bij twijfel naar de huisarts te gaan. Beter een keer te veel laten checken dan te laat.
Wat kun je zelf doen?
Het goede nieuws: je kunt veel zelf doen om je hart gezond te houden, ook na je vijftigste. Kleine aanpassingen maken echt verschil. Dit zijn de belangrijkste tips:
1. Beweeg elke dag
Je hoeft echt geen marathon te lopen. Een stevige wandeling van een half uur per dag is al genoeg om je hart sterker te maken en je bloeddruk te verlagen. Zelf probeer ik elke dag 10.000 stappen te halen – soms met moeite, maar elke stap telt. Zie het zo: een auto die jarenlang stilstaat krijgt óók gebreken, juist omdat hij niet gebruikt wordt.
2. Eet gezond en gevarieerd
Een mediterraan dieet – rijk aan groenten, fruit, volkorenproducten, noten, vis en olijfolie – is een goede basis. Vermijd verzadigde vetten, te veel zout en suiker. En geloof me: gezond eten kan verrassend lekker zijn.
3. Stop met roken
Roken is één van de grootste boosdoeners als het om hartproblemen gaat. Zelfs als je al jaren rookt, levert stoppen direct gezondheidswinst op.
4. Beperk alcohol
Een glas rode wijn kan best, maar overdrijf het niet. Meer drinken verhoogt juist je risico op hoge bloeddruk en hartritmestoornissen. Gezelligheid hoeft echt niet samen te gaan met die anderhalve fles wijn.
5. Houd je gewicht in de gaten
Overgewicht, vooral rond je buik, is extra belastend voor je hart. Probeer een gezond gewicht te behouden en meet af en toe je taille. Een tailleomvang boven de 88 cm (vrouwen) of 102 cm (mannen) verhoogt het risico. Zelf sta ik soms met het meetlint voor de spiegel – en ja, het buikje is er. Maar elke stap richting gezonder voelt al als winst.
6. Laat je bloeddruk en cholesterol meten
Veel hartproblemen ontwikkelen zich ongemerkt. Regelmatige controles helpen om problemen vroeg op te sporen. Zelf ga ik elk jaar even langs bij de huisarts om mijn bloeddruk te checken – simpel, maar waardevol.
Hoe zit het met stress?
Stress wordt vaak onderschat als risicofactor. Langdurige stress houdt je lichaam in een soort ‘alarmstand’, met een hogere hartslag en bloeddruk tot gevolg. Ik merkte het zelf na een drukke periode op het werk: mijn hart sloeg ineens rare sprongetjes. Gelukkig bleek er niks ernstigs, maar het was wel een wake-up call.
Yoga, mindfulness en ademhalingsoefeningen kunnen helpen om stress te verminderen. Maar ook gewoon eens “nee” zeggen en tijd nemen om te ontspannen doen wonderen. Daar ben ik zelf niet altijd goed in, maar elke “nee” voelt als een kleine overwinning.
Wanneer moet je naar de dokter?
Twijfel je over je klachten? Ga dan. Echt. Beter één keer te veel dan één keer te weinig. En heb je pijn of een drukkend gevoel op de borst dat niet weggaat? Bel dan direct 112. Snelle hulp kan je leven redden.
Bij minder acute klachten – zoals aanhoudende vermoeidheid of kortademigheid – maak je een afspraak bij je huisarts. Die kan je eventueel doorsturen naar een cardioloog voor verder onderzoek.
Tot slot: wees lief voor je hart
Na je vijftigste denk je misschien: “Tsja, ik word ouder, dit hoort erbij.” Maar je hart verdient liefde en aandacht, elke dag opnieuw. Kleine stappen maken groot verschil. Doe het voor jezelf, en voor de mensen die van je houden.
Extra info
Het effect van suiker
Hartproblemen bij vrouwen herkennen
Wat je moet weten over een TIA
Bronvermelding
Tekst: Karin de Vroedt
© afbeelding: 123rf.com
